II. Mahmut ve validesi Nakşidil Sultan

Blogun trafiğine baktığımda belli aralıklar ile II. Mahmut hakkında Doğuş'un yazısına erişim görüyorum. Doğuş'un yazısından II. Mahmut ile ilgili yenilikçi, devrimci ve modernleşme yanlısı bir padişah olduğunu anlayabilirsiniz. Bu yazıda ise sağda solda okuduğum ve bana ilginç gelen II. Mahmut ile bağlantısı olan kişiler, olaylar ve yerler arasından seçtiğim bir kişiye odaklanacağım. Belki II. Mahmut ziyaretçileri için faydalı olur.

- II. Mahmut hakkında bana ilginç gelen nokta validesi Nakşidil Sultandır. Sözcük anlamı gönül resmi/ süsü. Türk tarihçileri tarafından Kafkas kökenli bir Müslüman kızı olduğunu söylenen Nakşidil Sultan, aslında bambaşka bir hikayeye sahip. Kime göre? Fransa'daki araştırmacılara göre.





Bizim kaynaklarımızda I. Abdülhamit'in kızı Esma Sultan'ın yalısında büyüdüğü ve yetiştirildiği söylenir Nakşidil Sultan'ın. Ortaköy Camii'nin yanındaki zamanında yanarak tahrip olmuş ama dış duvarları restorasyon geçirmiş ve günümüze kadar ulaşan yapıdan bahsediyorum.

Hikayeyi ilerletmeden evvel I. Abdülhamit'in II. Mahmut'un babası olduğunu, yani II. Mahmut ile Esma Sultan'ın kardeş olduğunu belirtmek isterim. Fransız kaynakları II. Mahmut ile Nakşidil Sultan arasında 9 yaş fark olduğunu ileri sürerek, Nakşidil'in aslında II. Mahmut'u evlat edindiğini söylüyorlar. Pek çok kaynakta ise Nakşidil Sultan'ın doğum tarihi 1768, II. Mahmut'un ise 1785 olarak yazıyor. Fransız iddiaları ile kıyaslandığında öz annesi olabilecek kadar yaş farkı mevcut nihayetinde.

Ara not düşeyim: Muhteşem Yüzyıl'ın getirdiği tantana ile beraber geçen yıl TRT'de Nakşidil Sultan dizisi çekilmeye başlanmıştı; ama çok uzun ömürlü olmadı dizi ve 3 bölüm çekilip yayından kaldırıldı. Bizim tarafımızda Nakşidil Sultan hakkında ilk kez bir eser oluşturulma çabasıydı. Hürrem ve Kösem Sultan isimleri üstüne çok yazılıp çizilmişse de Nakşidil Sultan hakkında neredeyse hiç yazı yoktur. Öte taraftan Fransızlar bugüne kadar 170 tane kitap, belgesel ve film üretmiştir.

Fransızların Nakşidil Sultan'a bu kadar ilgi duymaları boş değil. İddialarına göre Nakşidil Sultan ile Napolyon Bonapart'ın eşi Josephine kuzendiler. O zamanlar Fransa kolonisi olan, bugün ise Fransa'nın denizaşırı ili konumundaki Martinique adasında zengin bir ailenin kızı olarak hayata gözlerini açtığını söyler Fransız kaynakları. Adı Aimée Dubuc de Rivery'dir. (Alakasız not1: basketçi Ronny Turiaf da Martinique adasında büyümüştür. Alakasız not2: Martinique, bir Fransız ili olduğu için her ne kadar Karayipler'de olsa da Avrupa Birliği üyesidir.)

Anlatılanlara göre Aimée eğitim için gittiği Fransa'dan memleketine dönerken Cezayirli korsanlar tarafından kaçırılır ve hediye olarak dönemin Osmanlı padişahı I. Abdülhamit'e verilir. Fransız kaynakların hikayelerinin doğruluğunu kanıtladığı yönünde iddia ettikleri bir olay II. Mahmut'un oğlu Abdülaziz'in Fransa ziyareti sırasında yapılan bir açıklamaya dayanmaktadır:
Avrupa'ya ziyarete giden ilk ve tek padişah olan Abdülaziz, III. Napolyon'un davetlisi olarak Paris'te bulunmuştur. Bu ağırlama sırasında Josephine'in torunu olan III. Napolyon, Fransız basınına Abdülaziz ile akraba olduklarını söylemiştir. Abdülaziz de bu hikayeye göre Nakşidil Sultan'ın torunu olduğu için çember tamamlanmış oluyor.

1989 yapımlı the Favorite filmi bu hikayeyi konu alıyor. Meraklıları için duyurulur.